مذاکرات ایران و ۱+۵ در آلماتی قزاقستان پس از ۲ روز، ظهر چهارشنبه با کنفرانس مطبوعاتی سکانداران دو تیم مذاکره کننده به پایان رسید.

در این دور از مذاکرات که با رویکردهای طرف غربی در قبال ایران طی ۸ ماه گذشته از مذاکرات مسکو و اعمال تحریم های به زعم هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا، فلج کننده، حساسیت ویژه ای یافته بود، طرفین تنها با ۲ دور مذاکره، پرونده آلماتی را هم بستند تا با توافقی که صورت گرفت برای روزهای ۱۶ و ۱۷ فروردین دوباره در همین شهر گردهم آیند.

طرح پیشنهادی که «ناگهان» رو شد

تیم ایرانی که به ریاست جلیلی به آلماتی سفر کرده بود، مبنای مذاکرات را شنیدن پاسخ ۶ کشور در قبال پیشنهادات خود در مسکو قرار داده بود، هر چند بعدها مشخص شد که ایران در این نشست تنها شنونده نخواهد بود و متناسب با پاسخ گروه ۱+۵ پیشنهاداتی خواهد داشت که مهمترین ویژگی آن در بر گیری، جامعیت و نیز به روز بودن آن است.

طبق روال گذشته، تیم ایرانی و برخی کشورها یک روز پیش از برگزاری نشست وارد محل برگزاری شدند تا دیدارهای دوجانبه و رایزنی‌هایی داشته باشند.

در همین راستا بود که علی باقری معاون سعید جلیلی با نماینده چینی دیدار داشت. جلیلی نیز در روز قبل با رئیس جمهور قزاقستان دیدار و رایزنی کرد.

اولین شلیک رسانه‌های غربی در جنگ روانی

آغاز نشست طبق معمول هر دوره با جنگ روانی رسانه‌ها آغاز شد. رسانه های غربی با انتشار اخباری مبنی بر پیشنهاد غرب به ایران در تعیلق غنی سازی ۲۰ درصد و تعطیلی سایت هسته‌ای فردو در قبال برداشتن برخی تحریم‌ها، اولین گلوله های این جنگ نرم را شلیک کردند.

این خبر بلافاصله از سوی منابع نزدیک به هیئت مذاکره کننده تکذیب شد، اما این تنها خبری نبود که تکذیب شد و گلوله های اخبار از خشاب رسانه ها طی دو روز مذاکرات تمامی نداشت.

پیشنهاد «بازنگری شده» ۱+۵ با امید به «حصول پیشرفت» در مذاکرات

«کاترین اشتون» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از آغاز دور جدید مذاکرات ایران و ۱+۵ در «آلماتی» قزاقستان، گفت که این گروه با «پیشنهادی بازنگری‌شده» برای ایران پای به مذاکرات جدید گذاشته است.

وی ابراز امیدواری کرد که این دور از مذاکرات با «حصول پیشرفت»، پایان یابد.

تنها یک دور مذاکره

بعد از ظهر روز سه شنبه بود که دور اول مذاکرات در هتل ریکسوس آلماتی آغاز شد.

با پایان دور اول نشست که حدود سه ساعت به طول انجامید، طرفین دور دوم را به روز بعد موکول کرده و به رایزنی های دیپلماتیک پرداختند.

دور دوم یک ساعته

پیش از برگزاری دور دوم مذاکرات در روز چهارشنبه، جلیلی و اشتون با یکدیگر دیدار کردند. پس از این دیدار، جلیلی به گفت‌وگو با وزیر خارجه قزاقستان پرداخت و سپس مذاکرات دور دوم آغاز شد.

مذاکرات روز دوم بیش از یک ساعت به طول نینجامید و طرفین مانند رسم هفت دوره گذشته روز دوم مذاکرات را به جمع بندی گذراندند و پس از آن راهی کنفرانس مطبوعاتی شدند تا به سوالات بی شمار بیش از ۳۰۰ خبرنگار که از همه جای دنیا در این مکان گرد آمده بودند پاسخ دهند؛ شاید این بحران ۱۰ ساله بین المللی به راه حلی رسیده باشد.

سنت شکنی‌های ایران

این بار اما بر خلاف گذشته سعید جلیلی پشت میز کنفرانس مطبوعاتی رفت تا درباره مذاکرات ایران با ۶ کشور اظهار نظر کرده و به پرسش خبرنگاران پاسخ دهد.

سنت شکنی دیگر تیم ایرانی این بود که بیانیه ای نیز منتشر شد که در آن به مواردی از جمله توافق طرفین بر برگزاری نشست کارشناسان در استانبول و نیز برگزاری نشستی مجدد در آلماتی و نگاه واقع بینانه تر طرف مقابل برای ادامه مذاکرات و نیز ارائه طرح به نسبت معقولتر ۶ کشور به ایران که پیشنهادات کشورمان در مسکو را نیز در بر می گرفت، اشاره کرده بود.

خوش بینی دو سوی میز مذاکرات

جلیلی در کنفرانس خبری خود با اشاره به کلیاتی از موارد مطرح شده در مذاکرات ۲ روز گذشته گفت: روز گذشته طرف مقابل در پاسخ به پیشنهادات و طرح ایران، پیشنهاداتی را ارائه کرد که ناظر بر برخی محورهای طرح پیشنهادی ایران بود.

وی گفت: برخی نکات در این پاسخ نسبت به قبل واقع بینانه‌تر بود و سعی شده بود که در برخی موارد به دیدگاه‌های ایران نزدیک‌ شود که این را مثبت تلقی می‌کنیم. اگرچه تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

در اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی دو نکته مهم دیگر به چشم می خورد؛ اول اینکه ایران هر میزان اورانیوم، چه ۵ و چه ۲۰ درصد را که نیاز داشته باشد تولید می کند و دیگری اینکه در طرح پییشنهادی طرف مقابل از تعطیلی فردو سخنی به میان نیامده است.

طرحی که پیشنهادات ایران را هم لحاظ کرد

پس از آن نوبت به اشتون رسید تا نظر ۶ کشوری را که به زعم وی «مواضعی متحد» در قبال ایران دارند را بیان کند.

او نیز البته مانند جلیلی خوشبین بود.

اشتون با اشاره به اینکه ۱+۵ طرحی اصلاح شده به طرف ایرانی ارائه داده که سازنده بوده و همچنین نگرانی‌های بین‌المللی را در آن انعکاس می‌دهد، خاطرنشان کرد: در این طرح اصلاح شده پیشنهادات ایران نیز لحاظ شده است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به سوال شیطنت آمیز یکی از رسانه های غربی که میخواست بداند آیا ۱+۵ دقیقا تعطیلی فردو را از ایران خواسته یا نه، اینگونه پاسخ داد: من درباره طرح ۶ کشور به ایران جزئیاتی ارائه نمی دهم. شایعه سازی نکنید!

اشتون به یک نکته مثبت و امیدوار کننده دیگر مذاکرات نیز اشاره ای داشت؛ در طرح ارائه شده به ایران، پیشنهادات این کشور در نشست مسکو لحاظ شده است.

شاید همین اظهار نظرهای مقامات ارشد تیم های مذاکره کننده بود که واکنش های مثبت کشورهای درگیر موضوع را در پی داشت به گونه ای که وزارت خارجه چین و معاون وزیر خارجه روسیه از صراحت و سازنده بودن مذاکرات سخن گفته و مذاکرات را سودمند خواندند.

واقع بینی‌ای که حاصل شد، نظراتی که نزدیک شد

در مجموع می‌توان گفت که در آلماتی بر خلاف بغداد و مسکو، طرفین به نوعی واقع بینی نزدیک شده بودند و دست از شعارها و نیز کسب بیشترین سود ممکنه در مذاکره کشیده بودند تا با ایجاد یک شرایط جدید به راه حلی برای این بحران یک دهه ای برسند.

این رویکرد طرفین باعث شد تا فضای مذاکره و به‌خصوص کنفرانس های خبری در پایان مذاکرات نسبت به گذشته لطیفتر و گرمتر باشد، فضایی که با محیط برگزاری مذاکرات چندان همخوانی نداشت.